Фридрих атаксија

Definicija

Фридрих атаксија (ФРДА) е наследено невродегенеративно нарушување, кое класично се карактеризира со прогресивна атаксија на екстремитетите и одот, дизартрија, дисфагија, окуломоторна дисфункција, загуба на длабоките тетивни рефлекси, знаци на пирамиден тракт, сколиоза, а кај некои и кардиомиопатија, дијабетес мелитус, загуба на вид и оштетен слух.

Пребарување

Pun naziv

Фридрих атаксија

Kratki naziv

---

Sinonimi

ФРДА ФА

Orpha broj

95

Kategorija

Podkategorija

Naziv na stranom jeziku

---

Prevalenca

1-9 / 100 000

Nasleđivanje

Автосомно рецесивно

Period početka bolesti

---

ICD 10

G11.1

OMIM

229300  601992

UMLS

C0016719

GARD

6468

MEDDRA

Prenatalna dijagnoza moguća je u porodicama sa poznatom mutacijom.
Tekstualni opis
Класичната презентација на ФРДА започнува во детство или адолесценција. Општата невештиност и атаксија на одот обично се првите знаци што се појавуваат, често проследени со пирамидални знаци, атаксија на горните екстремитети и дизартрија. Окуломоторните манифестации рано се презентраат и вклучуваат нестабилност на фиксација (грчеви во форма на квадратести бранови) и нистагмус. Загубата на видот може да се појави подоцна. Аудиторната невропатија (8-39% од случаите) води до потешкотии во слушањето. Интелигенцијата изгледа иста. Кај повеќето случаи присутни се арефлексија и дистална сензорна загуба. Дисфагијата е блага на почеток, но кај напредна болест може да доведе до гушење со храна и пијалоци. Сколиозата и деформитетите на стапала (пес кавус и талипес еквиноварус) можат да бидат слаби или онеспособувачки. Спастичноста, забележана подоцна во текот на болеста, може да доведе до неудобност, болка, проблеми на позиционирање и контрактури, кај некои. Срцевото зафаќање (типично хипертрофична кардиомиопатија) обично се развива после невролошките симптоми и главно е асимптоматично. Дијабетес мелитус, забележан до 30% од случаите, често се презентира подоцна. Кај некои пациенти пријавена е хиперактивност на мочен меур. Просечното време од почетокот на симптомите до зависност од инвалидска количка е 15.5 години (се движи од 3 до 44). Опишани се неколку атипични фенотипи, но преклопувањето е значајно.
Etiologija
ФРДА е предизвикана од нестабилна експанзија на ГАА, која се наоѓа во интрон 1 на генот FXN (9q21.11) кој енкодира фратаксин. Овој железо-врзувачки протеин има улога во биогенезата на кластерите на железо-сулфур и преносот на железо во митохондриите. Недостатокот на овој протеин води до прогресивно оштетување на централниот и периферниот нервен систем што се забележува во ФРДА. Должината на пократката алела е во обратна корелација и со возраста на почеток и со времето меѓу почетокот на зависноста од инвалидска количка, а во позитивна корелација со преваленцата на кардиомиопатија.
Prognoza
bolest_prognoza
Diferencijalna dijagnoza
Диференцијалните дијагнози вклучуваат Шарко-Мари-Тут тип 1 и 2, атаксија со недостаток на витамин Е, атаксија-окуломоторна апраксија тип 1 и 2 и други атаксии со ран почеток.
Tretman
Не постои лек за ФРДА, а управувањето односно лекувањето е мултидисциплинарно. Физикалната терапија и употребата на помагала за одење, протези и инвалидски колички може да помогне во одржувањето на активен начин на живот. Може да е потребен логопед. Програмите за истегнување и употребата на рамки-конструкции и фармаколошки агенти (баклофен и ботулинум токсин) помагаат со спастичноста. Лекувањето на срцевите болести вклучува антикоагуланти, антиаритмични агенти и пејсмејкери. Пациентите со дијабетес мелитус обично имаат потреба од инсулин. Во подоцнежните фази, може да е потребна перкутана ендоскопска гастростомска цевка. Може да се понуди психолошко советување. Годишните контроли треба да вклучат ЕЦГ, ехокардиографија и тест на глукоза во крвта и глициран хемоглобин (ХбА1ц).
Dijagnostičke metode
Студиите на спроводливост на моторните нерви откриваат брзина поголема од 40 м/с со отсутен или намален потенцијал на делување на сензорните нерви. ЕЦГ открива инферолатерална или распространета инверзија на Т-бранови. МРИ може да покаже спинална и церебеларна атрофија. Молекуларното генетско тестирање ги идентификува мутациите во генот FXN, што ја потврдува дијагнозата.
Antenatalna dijagnoza
Пренатална дијагноза е можна кај семејства со позната мутација.
Epidemiologija
Преваленцата кај белата раса е проценета на 1/20,000 до 1/50,000.
Genetsko savetovanje
ФРДА се наследува автосомно рецесивно. Можно е генетско советување.
Terapija
---
Klinička istraživanja
---