Facioskalupohumeralna distrofija
Definicija
Retka neuromišićna bolest koju karakteriše progresivna slabost mišića sa žarišnim zahvatanjem mišića lica, ramena i ekstremiteta.
Pretraga
Pun naziv
Facioskalupohumeralna distrofija
Kratki naziv
Sinonimi
Facioskapulohumeralna miopatija
Landouzy-Dejerine miopatija
FSHD
FSH distrofija
Facioskapulohumeralna mišićna distrofija
Orpha broj
269
Kategorija
Podkategorija
Naziv na stranom jeziku
Prevalenca
1-9 / 100 000
Nasleđivanje
Autozomno dominantno
Period početka bolesti
ICD 10
G71.0
OMIM
158900 158901 600416
UMLS
C0238288
GARD
9941
MEDDRA
10064087
Tekstualni opis
Bolest se javlja između 3 i 60 godine. Napredovanje bolesti je obično sporo, ali neki pacijenti ispoljavaju periode stabilnosti praćene periodima brzog pogoršanja. Rani početak FSHD-a povezan je sa sve većom slabošću mišića. Početna manifestacija je slabost lica (poteškoće sa zviždanjem, osmehom i zatvaranjem očiju), ali glavna žalba je slabost ramenog pojasa (poteškoće pri podizanju ruku, scapula alata i nagnuta ramena). Bolest napreduje uključujući slabost ekstenzije zgloba, zahvatanje trbušnih mišića i slabost donjih ekstremiteta, koji uglavnom utiču na mišiće ekstenzore stopala, a zatim kolena. Postoji značajna klinička varijabilnost i zabeležene su atipične prezentacije. U retkim slučajevima mogu biti prisutni senzorni, srčani i neurološki znakovi.
Etiologija
Identifikovana su dva genetska podtipa FSHD: klasični oblik (FSHD1) koji je povezan sa D4Z4 patogenom kontrakcijom na 4qA hromozomu 4 i FSHD2 koji je povezan sa mutacijama u SMCHD1 (18p11.32). U FSHD1, ponovljene kontrakcije povezane su sa lokalnom hipometilacijom i promenom relaksacije hromatina na hromozomu 4 što povećava verovatnoću toksične ekspresije gena DUX4 (4q35.2) u skeletnom mišiću. U FSHD2, pacijenti koji nose mutaciju u SMCHD1 imaju duboku hipometilaciju hromozoma 4 i 10, što omogućava hromozomu 4 da izrazi toksični DUX4 transkript. Pretpostavlja se da SMCHD1 može delovati kao genetski modifikator FSHD1, jer su mutacije gena SMCHD1 identifikovane kod osoba sa težim fenotipom, a protein SMCHD1 se direktno veže za D4Z4 i suzbija somatsku ekspresiju D4Z4.
Prognoza
bolest_prognoza
Diferencijalna dijagnoza
Diferencijalna dijagnoza uglavnom uključuje mišićnu distrofiju ekstremiteta, ali i neuromuskularne bolesti koje se pojavljuju sa scapula alata kao bolest skladištenja glikogena usled nedostatka kisele maltaze, kasnog početka, endokrine miopatije, miopatije inkluzionih tela sa Pagetovom bolešću kostiju i frontotemporalne demencije (vidi ove pojmove), proksimalne neuropatije ili neuronopatije.
Tretman
Lečenje je simptomatsko, a ima za cilj sprečavanje spazma i bola u zglobovima pasivnom mobilizacijom i primenom analgetika. U težim slučajevima može biti potrebna respiratorna podrška. Hirurško lečenje uključuje fiksiranje lopatica i može dovesti do poboljšanja obima pokreta ruku.
Dijagnostičke metode
Dijagnoza FSHD1 se postiže identifikacijom D4Z4 patogene kontrakcije (broj ponavljanja D4Z4 manji od 10) na 4qA hromozomu 4 (permisivno). U ovoj situaciji, preostali broj D4Z4 jedinica obrnuto je u korelaciji sa težinom. Mutacije SMCHD1 treba pregledati kada FSHD fenotip nije povezan sa D4Z4 patogenom kontrakcijom, a u porodicama FSHD1 kojima je dijagnostikovan broj D4Z4 ponavlja se do 5-7 u kojima pojedinci imaju težak fenotip.
Antenatalna dijagnoza
Epidemiologija
FSHD je retka porodična bolest sa procenjenom prevalencom od 1/20 000. To je treći najčešći oblik nasledne miopatije.
Genetsko savetovanje
Transmisija je autozomno dominantna i u FSHD1 i u FSHD2. Penetracija FSHD1 je nepotpuna i oko 30% nosilaca ne manifestuje bolest. Mozaicizam može objasniti pojavu teških oblika kod dece rođene roditeljima koja ne pokazuju znakove bolesti. U nekim porodicama, digensko nasleđivanje i genetskih stanja FSHD1 i FSHD2 može modifikovati težinu. Stoga su izazov genetsko savetovanje i prenatalna dijagnoza.