Невродегенерација поврзана со пантотенат киназа
Definicija
Невродегенерација поврзана со пантотенат киназа (НППК) е најчеста форма на невродегенерација со акумулација на железо во мозокот (НАЖМ, види термин), ретко невродегенеративно заболување кое се карактеризира со прогресивна екстрапирамидална дисфункција (дистонија, ригидност, хореоатетоза), акумулација на железо во мозокот и аксонални сфероиди во централниот нервен систем.
Пребарување
Pun naziv
Невродегенерација поврзана со пантотенат киназа
Kratki naziv
---
Sinonimi
PKAN NBIA1 Халерворден-Спац синдром Невродегенерација со акумулација на железо тип 1
Orpha broj
157850
Kategorija
Podkategorija
Naziv na stranom jeziku
-
Prevalenca
1-9 / 1 000 000
Nasleđivanje
Автосомно рецесивно
Period početka bolesti
---
ICD 10
G23.0
OMIM
234200
UMLS
C0018523
GARD
6564
MEDDRA
---
Tekstualni opis
Класична НППК (75% од случаевите) се карактеризира со ран почеток, обично за време на првите 6 години од животот и има брза прогресија. Атипична НППК (25% од случаевите) има доцен почеток, помеѓу 13 и 14 години и има поспора прогресија. Симптомите кај пациентите може да се појават било каде помеѓу овие два периода. Во класичниот НППК, пациентите покажуваат нарушен од и паѓаат, често поради дистонија, ригидност, нарушена рамнотежа, или спастицитет, и ја губат можноста да одат, во првите 10-15 години од почетокот на болеста. Епизоди на ненадејно влошување, кои вклучуваат статус дистоникус, често се случуваат помеѓу долги периоди на релативна стабилност. Може да има и задоцнување во развојот (главно моторно, но некогаш и глобално). Пациентите често развиваат пигментарна ретинална дегенерација и дизартрија. Во подоцнежниот тек на болеста, чести компликации вклучуваат неможност за голтање, гастроезофагијален рефлукс, хронична констипација, аспирациона пневмонија и малнутриција. Кај атипичната форма на НППК, пациентите обично покажуваат проблеми со говорот, благи абнормалности во одот, изразени психијатриски симптоми кои може да вклучат депресија, емотивна лабилност, импулсивност, ненадејни насилни напади, пигментарна претинална дегенерација (помалку честа во споредба со класичната НППК) и вербален и моторен туретизам. Моторното засегање е генерално помалку сериозно и губењето на можноста за од се случува помеѓу 15тата и 40тата година после почетокот на болеста. Во НППК спектрумот на презентации се вклучува и појавата на хиперпребеталипопротеинемија, акантоцитоза и ретинис пигментоза (HARP синдром).
Etiologija
НППК е предизвикана од мутација во генот PANK2 (20p13-p12.3).
Prognoza
bolest_prognoza
Diferencijalna dijagnoza
Диференцијалната дијагноза ја вклучува Вилсоновата болест (види термин), која може да се исклучи поради нормална концентрација на крвен церолоплазмин или нормален метаболизам на бакар. Други типови на НАЖМ може да се диференцираат со помош на наоди од магнетна ресонанца и генетско тестирање.
Tretman
Третманот цели кон подобрување на симптомите и вклучува баклофен (орално или интратекална пумпа) и трихексипенидил за дистонија и спастицитет, и ботулинум токсин за пациенити кај кои квалитетот на животот значително ќе се подбори со што ќе се третира само одреден регион на телото. Пациенти со НППК обично не покажуваат успех при третман со л-допа. Длабока мозочна стмулација може да ублажи некој од симптомите. Колку што е можно, чести контакти со пациентите и контролирање на третманот се потребни за да се одржи високо ниво на квалитетен живот. Може да се потребни диетални проценки, хранење преку гастрична цевка и отстранување на забите (во случај на сериозна оробуколингвална дистонија).
Dijagnostičke metode
За НППК обично се сомнева после демонстрација на класичен знак на магнетна резонанца „око на тигар„, централен регион на хиперинтезитет кој е обколен со хипоинтенсичен раб на коронални или трансверзални Т2 секвенци од глобус палидус. За потврда на заболувањето потребна е генетска анализа.
Antenatalna dijagnoza
Пренаталното тестирање е достапно ако и двете мутации кои ја предизвикуваат болеста се пристуни кај заболените членови на фамилијата.
Epidemiologija
Преваленцијата се проценува на 1-2/1,000,000.
Genetsko savetovanje
Преносот е по автосомно рецесивен пат.
Terapija
-
Klinička istraživanja
-